Teknoloji ve sosyolojik açıdan yeni medya, Dünya son yıllarda endüstri 4.0 adı verilen dördüncü sanayi devrimini yaşamaktadır ve bu devrim insanların çağa, olaylara ve olgulara bakış açısını oldukça değiştirmektedir.
Teknolojik gelişmelerin hızlı bir şekilde arttığı günümüzde yapay zekâ teknolojisinin de gelişmesiyle birlikte dünya üzerindeki küreselleşme olgusu oldukça canlı ve önemli bir şekilde yaşanmaktadır.
Teknolojik gelişmeler 90’lardan bugüne cep telefonları, radyo ve arkadaşları çalar vb. birçok araçların değişmesini, güncelleşmesini, zamana bağlı olarak kimilerinin yok olmasını, kimilerinin ise dönüşüme uğramasını sağlamıştır.
Özellikle 2000’li yıllardan sonra akıllı cihazların hızlı şekilde güncellenerek üretilmesi, yeni medya alanında da hızlı bir gelişmeye olanak vermiştir. Akıllı telefonların hemen hemen her ortamdan internete ve wi-fi cihazlarına bağlanması hızlı bir veri alışverişi sağlamış; bu durum da hemen her ortamda insanların medya ağlarından faydalanmasını olanaklı kılmıştır.
Bugün 4.5G teknolojisi ile dünya üzerinde her ortamda çok hızlı şekilde internete girilebilmesi, teknolojik anlamda cep telefonlarıyla eş zamanlı olarak yeni medyanın da gelişmesinin bir göstergesidir.
Yeni medya teknolojilerinin oluşması belirli bir tarihte olmamıştır. Bu gelişim tarihsel bir süreci ifade etmektedir. Ancak özellikle 1980’li yıllardan yeni medya teknolojilerinin gelişim hızı yükselerek bugünlere gelinmiştir. Yeni medyanın teknolojik boyutunu iletişim teknolojilerindeki gelişmeler oluşturmaktadır.
Bilgisayar ve internet üzerinden üretilen sosyal medya
Bilgisayar ve internet üzerinden üretilen sosyal medya uygulamaları ve yazılımları ile birlikte yeni medya gelişimini bu yönde sürdürmektedir. İnternette hazırlanan yazılım ve paylaşım aracı aynı zamanda birer medya aracı olma özelliğini de taşımaktadır. İrili ufaklı birçok sosyal medya uygulaması birçok farklı paylaşıma zemin hazırlamaktadır.
Bu teknolojide bilgisayar öne çıkmaktadır. Bilgisayar ile birlikte iletişimin diğer araçlarından olan telefon ve tabletlerle de yeni medya teknolojileri bambaşka boyutlara ulaşmaktadır.
Bilgi ve iletişim teknolojilerinde yaşanan dönüşümler ve gelişmeler hem laboratuarlarda hem de bilgisayar üzerinde üretilen nesneler toplamında oluşmaktadır.
Yeni medyanın teknolojik ortamında kendi içinde kullanılan bir de teknoloji dili bulunmaktadır. Bu geniş teknoloji dili enformasyonun nesnel olarak da ölçülmesini sağlamaktadır.
Bu yeni bilgi işlem dile ise ‘bit’lerden oluşmaktadır. Ölçülebilen enformasyon ile birlikte ortaya konan her medya ifadesi hesaplanabilir bir duruma gelmektedir. Hesaplanabilir olması ise ticari ve ekonomik kaygıların bir göstergesi olarak öne çıkmaktadır.
Yeni iletişim teknolojilerini oluşturan ve bu teknolojilerin alt yapısını oluşturan beş farklı dinamik bulunmaktadır:
• Mikro İşlemciler-Bilgi İşlem
• Sayısal Teknoloji
• Veri sıkıştırma-Saklama Teknolojileri
• Fiber Optik Kablolar ile Dağıtım Teknolojisi
• Uydu Teknolojisi
Teknoloji ve sosyolojik açıdan yeni medya
Yeni medya popüler kültürün egemen olduğu ve değişimin çok hızlı bir şekilde yaşandığı 21.yüzyılda ortaya çıkan bir kavramdır. Yeni medyanın varlığı sadece teknoloji ve iletişim anlamında bir devrim yaratmamış, aynı zamanda toplumda da yeni bir dönemin başlamasına olanak vermiştir.
Yeni medya ile birlikte insanların toplumsal yaşamdaki alışkanlıkları değişmeye başlamış, bu alışkanlıklar doğrultusunda yaşamın içerisinde de değişimler toplumsal anlayışların da değişmesine önayak olmaya başlamıştır.
Yeni medya döneminde teknolojik aletlerin zaman-mekan boyutundan soyutlanarak insan yaşamındaki aktif yerini artırması sebebiyle teknoloji yaşamın her alanına hakim olmaya başlamıştır. İnsanların hemen her yerden internete bağlanabilmesi, interaktif olarak görüş ve düşüncelerini paylaşabilmesi ve iletişim kurabilmesi kolaylığı dış dünyadan soyutlanma oranını artırmıştır. Bu da yeni bir kimlik dönüşümü dönemi başlatmıştır.
Yeni medyanın yaşamımıza hakim olmaya başladığı dönemlerde bireyler tüm kimliklerinden ayrı olarak sosyal ağ kimliği yaratmaya başlamışlardır. Facebook, Twitter gibi sosyal ağlarda anonim olabilme özgürlüğü bireyin kendi kimliğinin ötesinde davranışlar sergilemesine ve kimliğinde dönüşüm yaşamasına neden olabilmektedir.
Paylaşımda bulunan kişileri paylaşımda bulunmanın toplum tarafından kabul görme beklentisi içerisinde yapıldığını göstermiştir. Sosyal medya paylaşımda bulunan bir kullanıcı bir şeyler paylaşmadığı takdirde kültürsüz kalacağını ve paylaşımda bulunduğu şeylerle kültür seviyesini de diğerlerine göstermeyi amaçlamaktadır.
Ayrıca bu kullanıcılar az görüşülen yakınlarla ya da diğer insanlara kendini bir tanıtma yolu olarak görmektedir. Mesela bir kullanıcı iş yerinde tanınmanın bir aracı olarak sosyal medya paylaşımlarının önemi üzerinden durmaktadır.
Birçok sosyal medya kullanıcısı kendi kimliğini tanıtmanın bir aracı olarak sosyal medya uygulamalarının önemine inanmaktadır.
Geleneksel Medya İle Yeni Medya Arasındaki Farklar
Yeni medyanın yükselişe geçtiği günümüzde birçok tartışma ile birlikte geleneksel medyanın durumu da sorgulanır olmuştur. Özellikle geleneksel medya alışkanlıkları, bu alanda mesleğini sürdüren kesim ve devamındaki birçok kişinin aklında “geleneksel medya ölüyor mu?” sorusu yer almaktadır.
Bu sorunun oldukça önemli şekilde sorulmasının nedeni, geleneksel medya alışkanlıklarının değişmesi ve günümüzde birçok şeyin dijitalleşmesidir.
Geleneksel medya dediğimiz kavram internetten önce var olan ve günümüzde de varlığı devam eden gazete, dergi, radyo ve televizyonu kapsayan genel bir kavramdır. İnternetin gelişmesiyle geleneksel medyaya alternatif olarak ortaya çıkan yeni medya geleneksel medyadan pek çok konuda farklılık göstermektedir.
Geleneksel medya denildiğinde gazete, televizyon ve dergiler aracılığıyla insanlara bilgi sunmayı amaçlayan kaynakların ve tek yönlü bilgi akışının hakim olduğu medya yapılanması akla gelmektedir. Her sabah çıkan gazete ve dergiler, televizyon ve radyo yayınları aracılığıyla halk gündemde var olan olay ve durumları öğrenmekte; fakat bunlara karşı anında bir tepki geliştirememekteydi.
Yeni medyada ise var olan sosyal ağların insan yaşamının her alanında kullanılabilirliği anında ve hızlı bilgi edinmeyi sağlamış, böylelikle insanlar gazete, dergi ve televizyon olmaksızın internet bağlantısının olduğu her noktadan haber alma özgürlüğüne sahip olmuşlardır.
Geleneksel medya ile yeni medya arasındaki farklar şu şekilde sıralanabilir:
• İçerik faktörü: Geleneksel medyada haberi ulaştırmak adına geniş bir kitle hedef alındığı için içerikler olabildiğince genelgeçer şekilde ele alınır. Yeni medyada ise içerik faktörü çok çeşitli görsellerle sunularak ilgi çekici kampanya ve reklamlarla istenildiği şekilde okura ulaştırılabilir.
• Maliyet faktörü: Geleneksel medyada TV programları, dergi ve gazeteler aracılığıyla yapılan haberlerin maliyeti oldukça fazladır. Yeni medyada ise sosyal ağlar aracılığıyla yapılan haberler çok daha az maliyetlidir.
• İllüzyon faktörü: Sosyal medyada kişilerin kendilerini olduğundan daha abartılı yansıtması hitap edilen kitlenin daha minimal düzeyde olmasından kaynaklıdır. Oysa geleneksel medyada hitap edilen kitle daha geniş düzeyde olduğu için tamamen gerçeklik faktörü ağır basmaktadır.
Ekonomik ve ticari anlamda ciddi farklılılar oluşturan sosyal medyanın, geleneksel medyadan farklarını şöyle sıralayabiliriz:
• Sosyal medyada ticari olarak reklam amaçları daha belirgin olarak öne çıkmaktadır.
• Sosyal medya reklamlarının hem zamandan hem de maliyetten ciddi bir tasarruf sağlamaktadır. Çevrimiçi kullanıcı olan herkesin yayım yapılabildiği sosyal medya üzerinde küçük gruplara hitap reklamlar yapılabildiği gibi milyonlarca kişiye de hitap edilebilir.
• Geleneksel medyada yayınlanan herhengi bir haber ya da reklam ancak bir sonraki gün düzeltilebilmektedir. Ancak sosyal medyada yanlış bilgi anında güncellenebilmektedir.
• Geleneksel medyada paylaşılan herhangi bir haber ya da reklamla anında iletişim kurulamamaktadır. Geleneksel medya takipçileri istedikleri takdirde yazarların e-postalar ya da adresleri üzerinden etkileşim kurabilmektedir.
• Geleneksel medya üzerinden yayınlanan her yazı yasal denetimlerden geçmektedir. Bu durumda onay verilmeyen yazılar geleneksel medyada yayınlanamaz. Sosyal medyada neredeyse tüm içeriklerin yayınlanmasında her hangi sorun bulunmamaktadır. Bu tamamen kullancının inisiyatifine bırakılmıştır.
• Geleneksel medyalarda genellikle kurumlardan halka ya da kamuoyuna doğru bir aktarım yapılmaktadır. Ancak sosyal medya yoluyla bu aktarım halktan halka, halktan kuruma ve kurumdan halka olarak yeniden tanımlanmıştır.
• Geleneksel medyada medyanın bir aktörü olmak için o işin profesyoneli olmak gerekmektedir. Bu ise eğitimi zorunlu hale getirmektedir. Ancak sosyal medya herhangi bir paylaşım için sadece uygulamanın nasıl çalıştığını bilmek yeterli olmaktadır.
• Geleneksel medyada arşive bakma uzun bir zaman alırken sosyal medya ulaşılması istenen haber anında tekrar bakılabilmektedir. Sosyal medyada ya da internette daha önce paylaşılan şeylere ulaşmak, son derece kolaydır.
• Geleneksel medyada yayınlanan yazı ya da görsellere ilişkin yorumlar çoğu zaman sınırlı sayıda tutulmaktadır. Ancak sosyal medyada yorum etkileşimi için herhangi bir sınır yoktur. Bu durumda sosyal medyanın geleneksel medyaya göre daha interaktif olduğunu ortaya koymaktadır.
• Sosyal medya ve geleneksel medya farklarına rağmen her ikisi de birbirinin gelişimini hızlandırmaktadır. Ancak sosyal medyanın ilerlemesi ve sık kullanılması geleneksel medya ürünlerini zor durumda bırakılabilmektedir. Televizyonun geleneksel medya ile birlikte facebook gibi sosyal medya uygulamalarını da desteklediği görülmektedir. Sosyal medyaya ulaşımın kolay olması süreç içerisinde televizyona duyulan yönelimleri de azaltacağı düşünülmektedir.
Sonuç olarak
Geleneksel medya ile yeni medya arasındaki göze çarpan teknoloji ve sosyolojik ayrımlar sıralandığında yeni medyanın iletişim sürecine sağladığı faydalar daha açık bir şekilde gözlenmektedir.
Yeni medyada birden çok geleneksel medyada ise az sayıda ileti kanalı bulunmaktadır. Geleneksel medyada denetim mekanizması iletiyi gönderende iken yeni medyada alıcı konumundaki kullanıcılardadır.
Geleneksel medyadaki iletişim süreci simultane olmak zorunda iken yeni medyada süre kısıtlaması yani aynı andalık problemi yoktur.
Geleneksel medya kısıtlı miktardaki iletileri tek yönlü olarak göndermektedir. Yeni medya ise interaktif iletişimle birbirinden değişik seslerin duyulduğu farklı iletileri yansıtmaktadır.
